Kifid: betaaldienstverlener is wettelijk verplicht identiteit klanten opnieuw vast te stellen

Financiële instellingen zijn wettelijk verplicht om de identiteit van nieuwe en bestaande klanten te controleren en de klantgegevens actueel te houden. Dit staat in de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme (Wwft). Om die reden mogen banken en betaaldienstverleners van bestaande klanten vragen om zich opnieuw te identificeren. Weigert een klant medewerking, dan is de financiële dienstverlener wettelijk verplicht de overeenkomst met deze klant te beëindigen, zo blijkt uit een vandaag gepubliceerde uitspraak van de Geschillencommissie van Kifid.

Sinds november 2000 maakt een consument gebruik van een creditcard van ICS. Begin augustus 2020 krijgt de consument een verzoek van de creditcardmaatschappij om zich online te identificeren vóór 30 augustus 2020. Ook meldt de creditcardmaatschappij dat als de identificatie niet op tijd gebeurt, de creditcard wordt geblokkeerd. Ondanks twee herinneringsbrieven van de creditcardmaatschappij blijft identificatie uit. De creditcardmaatschappij blokkeert de creditcard en zegt de overeenkomst op.

De consument maakt begin september 2020 bezwaar tegen de verplichting om zich opnieuw te identificeren en dat dit online zou moeten. Ze wil dat de blokkade op haar creditcard wordt opgeheven. De creditcardmaatschappij heeft de consument nog de mogelijkheid geboden om zich thuis opnieuw te identificeren door een medewerker langs te laten komen. Daar heeft de consument geen gebruik van gemaakt, omdat zij van mening is dat zij als bestaande klant niet verplicht is zich opnieuw te identificeren voor de creditcardmaatschappij.

Identificatie eisen mag

Om witwassen en financiering van terrorisme te voorkomen zijn financiële instellingen wettelijk verplicht de identiteit van hun klanten te controleren. Sinds juli 2018 geldt de vierde Europese anti-witwasrichtlijn, die scherpere eisen stelt aan het klantenonderzoek. Op grond van die richtlijn is de creditcardmaatschappij wettelijk verplicht om het klantenonderzoek, dat naar deze consument in 2000 is gedaan, te actualiseren. De creditcardmaatschappij heeft het recht de consument te vragen zich opnieuw te identificeren. Zij heeft van deze klant nu alleen een aanvraagformulier; volgens de aangescherpte eisen is dat onvoldoende Financiële instellingen mogen zelf bepalen hoe zij de klantgegevens actueel houden. De Nederlandsche Bank (DNB) geeft in haar Leidraad Wwft aan dat bij een laag risico het actualiseren van klantgegevens elke drie of vijf jaar kan plaatsvinden. Dat de creditcardmaatschappij nu na 20 jaar de gegevens van de consument actualiseert, is niet onredelijk.

Hoe identificeren?

De wet verplicht dat financiële instellingen de identiteit van hun klanten moeten controleren; de wet schrijft niet voor hoe dat moet gebeuren. Financiële instellingen mogen zelf bepalen hoe ze dit doen. DNB en de AFM geven in hun Leidraden Wwft diverse voorbeelden, zoals video-identificatie, het uitlezen van de chip op een ID, een liveness-check en een eID-middel. De Geschillencommissie concludeert dat de creditcardmaatschappij voor het opnieuw identificeren van de consument mag kiezen voor een online methode. Als een klant daar niet aan mee wil werken, dan zijn de gevolgen daarvan voor rekening en risico van de klant. De Geschillencommissie oordeelt dat de consument niet kan volstaan met het per aangetekende post verzenden van een gewaarmerkte kopie van een ID. Op die manier kan de creditcardmaatschappij niet zelf de identiteit van de consument controleren; zij kan niet zelf vaststellen of de gewaarmerkte kopie van deze consument komt.

Creditcard blokkeren mag

Volgens de Wet ter voorkoming van witwassen en financiering van terrorisme mogen financiële instellingen geen overeenkomst hebben met klanten als er geen klantenonderzoek is gedaan of als het klantenonderzoek niet de vereiste resultaten heeft opgeleverd. In deze klachtzaak heeft de creditcardmaatschappij de identiteit van de klant niet opnieuw kunnen vaststellen en dat is wel wat de wet vereist. Dit betekent dat de creditcardmaatschappij de relatie met deze consument moet beëindigen. De creditcardmaatschappij heeft het recht en is wettelijk verplicht om de creditcard te blokkeren en de creditcard-overeenkomst op te zeggen.

Meer soortgelijke klachten

Er zijn meer consumenten die bij Kifid een klacht hebben ingediend tegen hun bank of betaaldienstverlener over de verplichting om zich opnieuw te identificeren. Bij de beoordeling van deze klachten zal de Geschillencommissie de lijn volgen zoals in deze uitspraak uiteengezet. Vanzelfsprekend wordt iedere klacht op zijn specifieke omstandigheden beoordeeld, wat ertoe kan leiden dat een uitspraak afwijkt.

De uitspraak GC 2021-0606 in deze klacht van een consument tegen ICS is niet-bindend. Tegen deze uitspraak is geen beroep mogelijk bij Kifid. Partijen kunnen hun geschil nog wel voorleggen aan de rechter.