Commissie van Beroep Kifid verruimt vrije advocaatkeuze niet

Het recht op vrije advocaatkeuze in het kader van een rechtsbijstandverzekering gaat niet zover dat een consument altijd zelf op kosten van de verzekeraar een advocaat kan kiezen. Er moet een relatie zijn met een administratieve of gerechtelijke procedure. Dit in tegenstelling tot wat de Geschillencommissie heeft beslist in een eerder gedane uitspraak. De Commissie van Beroep van Kifid houdt vast aan de lijn van bestaande Europese regelgeving en jurisprudentie, zo blijkt uit de vandaag gepubliceerde uitspraak. De verzekeraar heeft een claim voor vergoeding van de kosten van een sportrechtspecialist voor het laten rectificeren van een publicatie terecht afgewezen. Het is niet gebleken dat de inzet van de zelfgekozen sportrechtspecialist samenhangt met een of andere procedure bij een rechter of een andere instantie.

Een atlete claimt bij haar rechtsbijstandverzekeraar de kosten voor een sportrechtspecialist (advocaat) om een publicatie over haar te laten rectificeren. Rechtsbijstandverzekeraar DAS weigert de claim omdat er geen procedure is gevoerd. Volgens de voorwaarden van de rechtsbijstandverzekering kan de verzekerde alleen bij een administratieve of gerechtelijke procedure zelf een advocaat kiezen op kosten van de verzekeraar. Dit heeft de verzekeraar bij herhaling laten weten aan de atlete.

Nadat de atlete de verzekeraar had meegedeeld dat zij kiest voor een rechtshulpverlener buiten de verzekeraar, bevestigt de verzekeraar dit. Ten onrechte heeft de atlete uit die bevestiging opgemaakt dat de verzekeraar de kosten voor de zelfgekozen rechtshulpverlener ook zou vergoeden als er geen sprake was van een gerechtelijke procedure.

Vrije advocaatkeuze niet onbeperkt

De Commissie van Beroep concludeert op grond van Europese regelgeving en jurisprudentie dat er geen onbeperkt recht is op vrije advocaatkeuze. Volgens de Europese richtlijn over rechtsbijstandverzekeringen is het recht op vrije advocaatkeuze beperkt tot gerechtelijke of administratieve procedures. De Commissie van Beroep concludeert dat de uitleg van de Geschillencommissie in haar eerdere uitspraak niet strookt met de ruimte die de Europese richtlijn biedt aan verzekeraars om het recht op vrije advocaatkeuze te beperken. Een verzekeraar mag in een natura-rechtsbijstandverzekering de vrije advocaatkeuze beperken tot de rechtsbijstand in een gerechtelijke of administratieve procedure. In deze klachtzaak is die beperking in de voorwaarden van de rechtsbijstandverzekering vermeld.

Wat verstaan onder gerechtelijke procedure?

Als het gaat om de uitleg van het begrip ‘gerechtelijk procedure’ oordeelt de Commissie van Beroep dat steeds gekeken moet worden naar de specifieke omstandigheden en naar de context en de strekking van de Europese richtlijn over rechtsbijstandverzekeringen om te bepalen of er wel of niet sprake is van een gerechtelijke of administratieve procedure. De specifieke kenmerken van een volgens het nationale recht ingestelde procedure zijn daarbij van belang. Dat blijkt wel uit de verschillende arresten van het Europese Hof van Justitie waarnaar de Commissie van Beroep verwijst.

Geen gerechtelijke procedure

In deze klachtzaak is het duidelijk dat de atlete een sportrechtspecialist heeft ingeschakeld voor rectificatie van een publicatie. Ook staat vast dat de sportrechtspecialist hiervoor kosten in rekening heeft gebracht bij de atlete. Daarentegen is niet gebleken dat de werkzaamheden van de sportrechtspecialist samenhangen met een procedure of een fase in een procedure. Dit maakt dat de Commissie van Beroep in deze specifieke situatie oordeelt dat er geen sprake is van rechtsbijstand in een gerechtelijke of administratieve procedure. De rechtsbijstandverzekering biedt in dat geval geen dekking voor de vergoeding van advocaatkosten. De verzekeraar heeft de claim van de atlete daarom terecht afgewezen.

Voor de betrokken consument heeft deze uitspraak geen financiële gevolgen. De verzekeraar heeft bij de start van de beroepsprocedure toegezegd de uitspraak van de Geschillencommissie zonder meer na te komen, ongeacht de uitkomst van de beroepsprocedure. De consument hoeft de van de verzekeraar ontvangen vergoeding voor gemaakte advocaatkosten daarom niet terug te betalen.

Deze uitspraak CvB 2021-0042 over de vrije advocaatkeuze in een rechtsbijstandverzekering van DAS is bindend. De uitspraak van de Commissie van Beroep komt in de plaats van de eerder door de Geschillencommissie gedane uitspraak GC 2021-0300.