Consumenten met klachten over rentetarieven doorlopend krediet krijgen soms gelijk en soms niet

Meerdere consumenten hebben zich bij Kifid beklaagd over de hoogte van het rentetarief van hun doorlopend krediet bij Interbank of dochtermaatschappijen van deze bank. In sommige klachten is de consument in het gelijk gesteld; in andere klachten heeft de bank aannemelijk gemaakt dat de wijzigingen van het rentetarief binnen de marges van redelijkheid en billijkheid zijn gebleven. De Geschillencommissie heeft onlangs opnieuw uitspraak gedaan in een tweetal klachten. Deze uitspraken laten zien dat bij een soortgelijke klacht, verschillende omstandigheden maken dat de Geschillencommissie verschillend oordeelt.

In uitspraak GC 2018-400 concludeert de Geschillencommissie dat de bank haar vrijheid om de rente aan te passen niet heeft gebruikt op een wijze die naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. De bank hoeft geen rente terug te betalen. In uitspraak GC 2018-376 concludeert de Geschillencommissie dat de consument mogelijk te veel rente heeft betaald. De bank moet over een periode van vier jaar het rentetarief herrekenen en eventueel te veel betaalde rente aan de consument vergoeden.

Doorlopend krediet

Kenmerkend voor een doorlopend krediet is dat de bank de variabele rente tussentijds mag wijzigen. Van belang is dat de bank die wijzigingsbevoegdheid niet gebruikt op een manier die naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Daar staat tegenover dat een consument de vrijheid heeft om het krediet tot de kredietlimiet op te nemen. Ook kan de consument op ieder moment het krediet volledig aflossen of een doorlopend krediet oversluiten bij een andere bank.

In de uitspraken die vandaag zijn gepubliceerd gaat het om consumenten die vinden dat de bank te hoge rentetarieven in rekening heeft gebracht. De in rekening gebrachte rente volgt onvoldoende de ontwikkeling van de marktrente, zo stellen de consumenten. Ook was voor een consument niet duidelijk hoe het rentetarief werd vastgesteld. De bank zou geen informatie hebben gegeven over de indeling in een risicoklasse en de bijbehorende risico-opslag.

Rentetarief en marktrente

Uit de uitspraken blijkt dat de Geschillencommissie kritisch kijkt naar de informatie die door de bank aan de consument is verstrekt over het rentetarief. Wanneer consumenten kunnen aantonen dat in de overeenkomst, voorwaarden of een uitgereikte prospectus is gesteld dat het rentetarief is gekoppeld aan een externe rentevoet, dan mochten zij erop vertrouwen dat het in rekening gebrachte rentetarief de marktrente zou volgen. Onder deze omstandigheden oordeelt de Geschillencommissie dat de bank bij de vaststelling van het rentetarief geen andere ontwikkelingen kan betrekken, zoals fundingkosten, kosten voor bedrijfsvoering of concurrentieoverwegingen. Voor zover de Geschillencommissie in klachtzaken concludeert dat het rentetarief onlosmakelijk is verbonden aan een externe rentevoet, luidt het eindoordeel dat de bank een herberekening moet maken en dat te veel betaalde rente aan de consument moet worden terugbetaald. Voor de externe rentevoet hanteert de Geschillencommissie het driemaands Euribor tarief. Dit is gebaseerd op het feit dat de rente die banken betalen op de geldmarkt bestaat uit een-, twee- en driemaands Euribor tarieven.

Wanneer in de voorwaarden, overeenkomst of een uitgereikte prospectus niet is gesteld dat het rentetarief is gekoppeld aan een externe rentevoet, dan oordeelt de Geschillencommissie dat de bank andere ontwikkelingen mee kan laten wegen in de vaststelling van het rentetarief. De bank kan dan bij de bepaling van het rentetarief rekening houden met risico, fundingkosten, kosten voor bedrijfsvoering en concurrentieoverwegingen. Een daling van de fundingkosten voor de bank betekent dan niet automatisch dat de bank deze fundingkosten direct moet verwerken in het rentetarief voor de consument. In zo’n situatie volgt de Geschillencommissie niet zonder meer de stelling dat er sprake is van te veel in rekening gebrachte rente door de bank omdat gedurende de looptijd van het krediet de fundingkosten van de bank daalden.

In de zaak van uitspraak 2018-400 is geen sprake van een koppeling met de externe rentevoet. Hier heeft de Geschillencommissie zich ook gebogen over de vraag of de bank een rentetarief heeft vastgesteld dat naar redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is. Hoewel er sprake is van een aanzienlijke risico-opslag, oordeelt de Geschillencommissie dat de in rekening gebrachte rentetarieven vergelijkbaar zijn met de rentetarieven van andere geldverstrekkers. Dit blijkt uit twee overzichten die de bank heeft overgelegd, waarin de historische rentetarieven van de bank zijn vergeleken met de historische rentetarieven van twee en vier andere geldverstrekkers voor vergelijkbare kredieten en risicogroepen.

Risk based pricing

Bij het verstrekken van krediet wordt de kredietnemer ingedeeld in een risicocategorie op basis waarvan de bank een risico-opslag in rekening brengt, het zogenaamde risk based pricing. Voor de Geschillencommissie blijft een eerdere uitspraak van de Commissie van Beroep (2017-008) van Kifid richtinggevend als het gaat om risk based pricing. De bank mag gebruikmaken van risk based pricing zolang dat gebeurt binnen de marges van redelijkheid en billijkheid. Indien een consument meent dat risk based pricing onredelijk en onbillijk is, dan dient dat onderbouwd te worden met nieuwe zwaarwegende argumenten. Tot nog toe is dat niet gebleken.

Risico-opslag

De Geschillencommissie gaat in haar uitspraak 2018-400 ook in op de informatieverstrekking over risicoklassen en de daarmee samenhangende risico-opslag. Volgens de huidige wetgeving, die geldt sinds 25 mei 2011, moet een kredietverstrekker de consument voldoende informatie geven over de samenstelling en opbouw van het rentetarief, inclusief de indeling in verschillende risicoklassen. Deze wet geldt echter niet voor kredietovereenkomsten die vóór 25 mei 2011 zijn afgesloten en dus ook niet voor de kredietovereenkomst in uitspraak GC-2018-400

Beide uitspraken GC 2018-376 en GC 2018-400, van consumenten tegen Interbank zijn bindend.

Deze uitspraken van de Geschillencommissie sluiten aan bij de eerdere uitspraken GC 2018-010, GC 2018-048 en GC 2018-233 en GC 2018-308

Volg ons ook via twitter @Kifid_Den_Haag