Kifid KennisHet pensioen uit mijn beschikbare premieregeling valt tegen, wat kan ik doen?
Geplaatst op
7 mei 2021De situatie
U heeft pensioen opgebouwd in een beschikbare premieregeling: gedurende uw dienstverband is er een bepaald kapitaal opgebouwd waarvoor u nu zelf een pensioenuitkering moet aankopen. De offerte van de verzekeraar met daarin de hoogte van uw toekomstige maandelijkse pensioenuitkering valt echter nogal tegen. U wilt weten of u hier iets tegen kunt ondernemen.
De algemene regel
Het kenmerk van een beschikbare premieregeling is dat er een kapitaal wordt opgebouwd waarvoor op de pensioendatum een levenslange uitkering moet worden aangekocht. Het staat u vrij om bij verschillende verzekeraars offertes op te vragen: u heeft ‘shoprecht’. Tegenover uw recht om de offerte af te slaan, staat de vrijheid van de verzekeraar om de hoogte van de pensioenuitkering te bepalen. De verzekeraar zal de offerte onder meer op de levensverwachting baseren. Daarbij mag de verzekeraar zich baseren op eigen inschattingen en zijn de levensverwachtingstabellen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) of het Actuarieel Genootschap (AG) niet leidend.
Twee voorbeelden
Een klant met een beschikbare premieregeling gaat met pensioen en ontvangt van de verzekeraar een offerte. Er is een geldbedrag van ruim 26.745 euro opgebouwd en daarvan kan, na aftrek van 2.540 euro aan kosten, maandelijks en levenslang een ouderdomspensioen van 70 euro bruto worden uitgekeerd. Ook is er een partnerpensioen verzekerd. De verzekeraar legt uit hoe de offerte tot stand is gekomen en gaat in op de levensverwachting. De verzekeraar schrijft: ‘De levensverwachting die wij gebruiken, is gebaseerd op de publicaties van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en wordt aangepast voor het verwachte verschil met de levensverwachting van onze eigen klanten.’ Ook geeft de verzekeraar aan dat het de klant vrij staat om te gaan ‘shoppen’ bij andere verzekeraars, wat wil zeggen dat de klant het recht heeft om bij andere verzekeraars offertes op te vragen.
De klant accepteert de offerte maar dient later toch een klacht in bij Kifid. Volgens hem is de levensverwachting van het CBS gunstiger dan de verwachting die de verzekeraar gebruikt. Dit zou vijf jaar schelen en dus een hoger pensioen opleveren. Daarnaast zet hij vraagtekens bij de kosten.
De Geschillencommissie stelt vast dat verzekeraars niet gebonden zijn aan de door het CBS berekende levensverwachtingen, maar hun aanbod mogen baseren op een eigen inschatting van het ‘langlevenrisico’: het staat hen dus vrij om de gegevens die ze hebben over hun eigen verzekerden toe te passen. Verzekeraars mogen zelf de prijs van hun producten bepalen en dus ook de hoogte van het maandelijkse (bruto) pensioen dat ze willen bieden. Tegenover die vrijheid van verzekeraars staat de vrijheid van de klant om bij meerdere verzekeraars een voorstel op te vragen, om op die manier te onderzoeken welke partij het meest gunstige pensioen kan aanbieden.
De Geschillencommissie toont wel begrip voor de teleurstelling over het tegenvallende pensioen en merkt nog het volgende op: ‘De hogere levensverwachting en de al langere tijd aanhoudende (zeer) lage rente hebben nu, bij de aankoop van het levenslang jaarlijks ouderdomspensioen, een negatieve invloed op de hoogte van de uiteindelijke pensioenuitkeringen. De Commissie kan niet om deze economische werkelijkheid heen.’ (GC 2019-597)
Een klant koopt begin 2018 een ouderdomspensioen met een variabele uitkering aan bij een verzekeraar. Hiervoor was een kapitaal beschikbaar van 241.011 euro. De maandelijkse uitkering bedraagt 973,37 euro. Met ingang van 1 januari 2019 is de uitkering vastgesteld op 946,97 euro per maand: omdat het een variabel pensioen is kunnen de uitkeringen schommelen.
De klant is niet tevreden met de hoogte van de uitkering en legt de zaak voor aan Kifid. Volgens de klant gebruikt de verzekeraar ten onrechte een levensverwachting die niet aansluit bij de levensverwachting zoals die is berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Koninklijk Actuarieel Genootschap (AG). De verzekeraar rekent met 92 jaar, terwijl het CBS en het AG uitgaan van 81,5 jaar. Dat is een fors verschil in het nadeel van de klant.
De verzekeraar verweert zich door te stellen dat de klant gebruik heeft gemaakt van een adviseur en zich bovendien had kunnen verdiepen in de rekentools die de verzekeraar ter beschikking heeft gesteld.
De Geschillencommissie van Kifid stelt vast dat verzekeraars de vrijheid hebben om een klant een aanbod te doen voor een levenslang ouderdomspensioen op basis van hun eigen tarieven en uitgangspunten, waaronder ook de door henzelf berekende levensverwachting. Ze zijn niet gebonden aan door het CBS of het AG berekende levensverwachtingen. Verzekeraars mogen zelf de prijs van hun producten bepalen. Tegenover die vrijheid van verzekeraars staat de vrijheid van de klanten om bij meerdere verzekeraars een voorstel op te vragen, om op die manier te onderzoeken welke partij het meest gunstige pensioen kan aanbieden. Door de offerte te accepteren heeft de klant ingestemd met het gedane aanbod voor een levenslang jaarlijks ouderdomspensioen. De verzekeraar is daarin niet tekortgeschoten. De Geschillencommissie geeft daarbij nog aan ook niet bevoegd te zijn de duidelijk tussen partijen overeengekomen bedragen te wijzigen. (GC 2019-628)
Uitleg
In de tijd dat veel beschikbare premieregelingen werden afgesloten, was de verwachting dat deze vorm van pensioenopbouw bij een gunstig beursklimaat meer zou opleveren dan een middelloon- of eindloonregeling. Die verwachting is niet uitgekomen. Bij een beschikbare premieregeling hangt de hoogte van het aan te kopen pensioen af van de beleggingswaarde, de rentestand op het moment van aankoop en de levensverwachting op het moment van pensionering. De hogere levensverwachting en de aanhoudende (zeer) lage rente hebben een negatieve invloed op de hoogte van de uiteindelijke pensioenuitkeringen.
Een van de klachten van consumenten is dat de verzekeraar de levensverwachting niet baseert op berekeningen van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en het Actuarieel Genootschap (AG). In meerdere uitspraken, zoals hiervoor omschreven, heeft de Geschillencommissie geoordeeld dat verzekeraars dit ook niet hoeven. Zij mogen de levensverwachting baseren op gegevens van hun eigen verzekerden. Ook geeft de Geschillencommissie aan dat het verzekeraars vrij staat om zelf de hoogte van de maandelijkse bruto pensioenuitkering te bepalen.
Tegenover de vrijheid van de verzekeraar om de hoogte van het ouderdomspensioen te bepalen, staat uw vrijheid om de offerte af te slaan en elders te gaan ‘shoppen’. Dit zogenoemde ‘shoprecht’ houdt in dat u bij meerdere verzekeraars offertes kunt opvragen en de meest gunstige kunt kiezen. Deelnemers aan een middelloon- of eindloonregeling hebben dit recht niet. In de praktijk blijkt echter dat veel consumenten met een beschikbare premieregeling dit recht (nog) niet gebruiken.
Overigens moeten verzekeraars zorgen dat het Uniform Pensioen Overzicht (UPO) dat zij jaarlijks aan u verstrekken een zo realistisch mogelijk beeld geeft van het te verwachten pensioen. Een UPO wordt echter slechts eens per jaar verstrekt. Schommelingen blijven daardoor mogelijk.
Tips
- Dankzij de in 2016 ingevoerde Wet verbeterde premieregeling kan er met een beschikbare premieregeling ook na de pensioendatum met een deel van het opgebouwde kapitaal worden doorbelegd. De bedoeling van de wet is dat de uitkering op die manier minder afhankelijk is van de rentestand op het moment van pensioenaankoop. Het gevolg is een variabel pensioen. Dit levert echter geen garanties: het pensioen kan hierdoor beter worden, maar ook verslechteren. Maak een weloverwogen keuze en vraag zo mogelijk advies van een pensioenadviseur, het is een ingewikkeld product.
- Heeft u bij meerdere verzekeraars een pensioenkapitaal opgebouwd waarvoor u op pensioendatum een uitkering moet aankopen? Dan kan het voordelig zijn om bij pensionering deze kapitalen samen te voegen om in één keer pensioen mee aan te kopen. Laat u hierbij goed adviseren.
- Verdiep u tijdig in uw pensioenverzekering en check met regelmaat het Uniform Pensioen Overzicht (UPO), waarin naast de waarde van de pensioenverzekering ook een indicatie staat van het te verwachten aan te kopen ouderdomspensioen.
- Vraag een aantal maanden voor uw pensionering bij verschillende verzekeraars een offerte aan. Raadpleeg desgewenst een (onafhankelijke) pensioenadviseur om u hierbij te helpen.
Meer over dit onderwerp
Wijzer in geldzaken geeft antwoord op veel gestelde vragen rond uw pensioen.
Op de www.vanatotzekerheid.nl vindt u meer informatie over wat een beschikbare premieregeling inhoudt.
De informatie in dit Kennisdocument is bedoeld om u inzicht en achtergrond te geven in de manier waarop Kifid met klachten over een bepaald onderwerp omgaat. Dit kan u helpen bij de voorbereiding van uw eigen zaak. Uiteraard is elke situatie anders. In uw klachtzaak kan een omstandigheid spelen die wij hier niet hebben genoemd.
