Kifid KennisIk voel me rot over schade die ik heb veroorzaakt, maar mijn verzekeraar zegt dat ik niet aansprakelijk ben
Geplaatst op
4 september 2024Binnen het kennis onderwerp
VerzekeringenDe situatie
Door een onhandig ongelukje beschadigt u spullen van vrienden of familie. Bijvoorbeeld terwijl u op bezoek bent of helpt met een klusje. U meldt deze schade bij uw aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren (AVP), maar uw verzekeraar vergoedt de schade niet. De verzekeraar zegt dat er sprake is van een ongelukkige samenloop van omstandigheden en dat u niet aansprakelijk bent. U bent het er niet mee eens; het voelt niet goed dat de ander met schade achterblijft. Kunt u nog iets doen?
De algemene regel
U bent alleen aansprakelijk voor door u veroorzaakte schade, wanneer u iets te verwijten valt. Dat is het geval wanneer uw gedrag onrechtmatig was en u bijvoorbeeld regels overtrad, onzorgvuldig handelde of te veel risico nam. Is de schade simpelweg ontstaan door een ongelukje, pech of onhandigheid, dan is sprake van een ongelukkige samenloop van omstandigheden en vindt de verzekeraar dat u niet aansprakelijk bent. De verzekeraar vergoedt de schade in zo’n geval niet.
Vier voorbeelden
Een man is te gast op een feestje bij zijn zus. Het is er druk en wanneer hij opstaat, struikelt hij en stoot een tafeltje met glazen drank en hapjes om. Daardoor raakt het vrijwel nieuwe vloerkleed beschadigd. De man neemt contact op met zijn aansprakelijkheidsverzekeraar en die vraagt ook aan zijn zus wat er precies gebeurd is. Zij zegt dat haar broer per ongeluk de tafel omstootte. Ook de man zelf verklaart dat hij gewoon opstond en geen risico’s nam die de kans op struikelen vergrootten.
De verzekeraar stelt daarop dat de man niet aansprakelijk is. Hij was niet onvoorzichtig, deed niets om de kans op vallen te vergroten maar kwam per ongeluk ten val. De verzekeraar vergoedt de schade van 3.200 euro niet.
De man is het daar niet mee eens en gaat naar Kifid. De Geschillencommissie legt uit dat om aansprakelijk te zijn, er sprake moet zijn van een onrechtmatige daad volgens de wet. Zo’n onrechtmatige daad kan bijvoorbeeld bestaan uit onzorgvuldig gedrag. Gedrag is pas onrechtmatig of onzorgvuldig ‘wanneer de mate van waarschijnlijkheid van schade zo groot is, dat de dader zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van de gedraging had moeten onthouden’. In andere woorden: wanneer het risico op schade zo groot is, dat de veroorzaker zich uit zorgvuldigheid niet zo had mogen gedragen.
In dit geval had de man per ongeluk een tafeltje omgestoten doordat hij over zijn eigen voeten struikelde. Het struikelen over je eigen voeten is niet onrechtmatig, stelt de Geschillencommissie. De man heeft verklaard dat hij niet meer risico nam dan normaal. En ook zijn zus heeft verklaard dat haar broer per ongeluk de tafel met drankjes en hapjes raakte en dat er niets bijzonders aan vooraf ging. Uit die verklaringen maakt de Geschillencommissie op dat door het handelen van de man de kans op schade niet zo groot was dat hij ervan af had moeten zien, door bijvoorbeeld te blijven zitten op zijn stoel. Dat leidt tot de slotsom dat de verzekeraar de schade aan het tapijt niet hoeft te vergoeden. Er is geen sprake van onrechtmatige gedrag, maar van een ongelukkige samenloop van omstandigheden. (GC 2024-0161)
Een man viert zijn verjaardag met vrienden en gaat daarna naar de woning van zijn echtgenote met wie hij niet samenwoont. Hij wil snel een glas water drinken en loopt naar de keuken zonder daarbij het licht aan te doen. Vervolgens verliest hij zijn evenwicht, struikelt en valt tegen de openstaande wasmachinedeur. Door de val raakt het deurtje ontzet en sluit niet meer. In antwoord op vragen van de ingeschakelde aansprakelijkheidsverzekeraar laat de echtgenote weten dat zij alleen woont en gewend is de wasmachinedeur open te laten staan.
De man voelt zich verantwoordelijk voor het ontstaan van de schade, een bedrag van 623,99 euro, maar volgens zijn verzekeraar is hij niet aansprakelijk. Daarvoor moet sprake zijn van een onrechtmatige daad en daarbij is van belang dat gedrag niet onrechtmatig is puur en alleen omdat met het gedrag schade is veroorzaakt. Gedrag is pas onrechtmatig of onzorgvuldig ‘wanneer de mate van waarschijnlijkheid van schade zo groot is, dat de dader zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van de gedraging had moeten onthouden’. In andere woorden: wanneer het risico op schade zo groot is, dat de veroorzaker zich uit zorgvuldigheid niet zo had mogen gedragen.
De Geschillencommissie van Kifid buigt zich over de zaak. Van belang is dat de man niet samenwoont met zijn echtgenote, maar haar woning wel goed kent. Op vrijdagen en zaterdagen is hij daar. Het was op het moment van de val niet zo donker dat hij niets meer kon zien. Ook was de man niet dronken of instabiel. De Geschillencommissie concludeert dat niet kan worden gezegd dat de man onzorgvuldig heeft gehandeld door het licht niet aan te doen. Hij heeft geen regels overtreden of is op een plek geweest waar hij niet mocht komen. Ook is hij niet gewaarschuwd om het licht aan te doen of extra voorzichtig te zijn, omdat de wasmachinedeur openstond. Vanwege al die omstandigheden is dit volgens de Geschillencommissie een ongelukkige samenloop van omstandigheden, of in gewoon Nederlands een geval van pech. De verzekeraar hoeft de schade niet uit te keren.
(GC 2023-0421)
Een man helpt zijn schoondochter met verhuizen. Er zijn zakken met spullen voor de stort en zakken met spullen die meeverhuizen. De zakken en ook een aantal meubels worden in de auto en op een aanhangwagen gezet. De schoonvader stelt voor om op weg naar het nieuwe adres direct langs de stort te rijden. Maar per ongeluk deponeert hij daar de verkeerde zakken. De verzekeraar wil, nadat ook aan de schoondochter is gevraagd hoe een en ander is verlopen, de schade (een bedrag van 944 euro) niet vergoeden. De schoondochter is zélf aansprakelijk vindt de verzekeraar, omdat zij duidelijker had moeten maken welke spullen bestemd waren voor de stort en welke niet. De verzekeraar ziet de actie van schoonvader als een ongelukkige samenloop van omstandigheden en niet als onrechtmatig gedrag. Er volgt geen uitkering.
De familie laat het er niet bij zitten en legt nogmaals de situatie uit. Nu wordt benadrukt dat de spullen wel degelijk goed gelabeld waren en verklaart schoonvader dat hij niet goed heeft opgelet en dat het dus zijn schuld is. De verzekeraar ziet daarin een poging om toch nog dekking te verkrijgen en vraagt zich af waarom die informatie dan niet direct gegeven is. Wanneer de zaak bij Kifid wordt behandeld, legt de schoonvader uit dat hij niet wist dat bepaalde details belangrijk waren om te melden. De Geschillencommissie vindt dat, nu de consument geen bewijs heeft geleverd dat zijn nieuwe verklaring kan ondersteunen, de verzekeraar geen rekening hoeft te houden met deze aanvullende verklaring. Vervolgens bekijkt de Geschillencommissie, op basis van de eerste verklaring, of de schoonvader aansprakelijk was voor de ontstane schade. De verzekeraar hoeft een schade alleen uit te keren wanneer een verzekerde aansprakelijk is op basis van een onrechtmatige daad. In dit geval stelt de Geschillencommissie, is daar geen sprake van. De schoonvader heeft niet in strijd met een zorgvuldigheidsnorm gehandeld. Er is sprake van een ongelukkige samenloop van omstandigheden en niet van aansprakelijkheid. De verzekeraar hoeft de schade niet te vergoeden. (GC 2022-0572)
Tijdens een wintersportvakantie gooit een vrouw een hand sneeuw naar een vriend. Hij reageert daarop door haar in de sneeuw te duwen. Door deze actie komt er water in haar kleding terecht en ontstaat waterschade aan haar iPhone. De man doet een beroep op zijn aansprakelijkheidsverzekering. Hij noemt zijn gedrag zelf een buitengewoon onhandige actie. De vrouw geeft aan dat de reactie van de vriend buitengewoon lomp en disproportioneel was. Getuigen kunnen dit bevestigen. De aansprakelijkheidsverzekeraar van de man laat weten dat er geen dekking is. Er is volgens de verzekeraar geen sprake van onrechtmatig gedrag maar van een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Ook speelt volgens de verzekeraar mee dat de vrouw zelf begon met sneeuw gooien, de schade is dus mede te wijten aan haar eigen gedrag.
De zaak wordt voorgelegd aan Kifid en de Geschillencommissie stelt vast dat er wél sprake is van een onrechtmatige daad. Gedrag is immers onrechtmatig wanneer het risico op schade zo groot is, dat de veroorzaker zich uit zorgvuldigheid niet zo had mogen gedragen. En dat is hier het geval. De man heeft een buitenproportionele tegenreactie gegeven richting de vriendin. Hier was geen noodzaak toe. Hij heeft daardoor onnodig een gevaarlijke situatie in het leven geroepen die voorkomen had kunnen worden als hij de vriendin niet had geduwd. Ook is volgens de Geschillencommissie geen sprake van eigen schuld, de schade is niet mede veroorzaakt door het gooien van sneeuw door de vrouw maar volledig het gevolg van zijn geduw. De verzekeraar moet daarom een bedrag van 677 euro vergoeden. (GC 2019-420)
Uitleg
Mensen sluiten een Aansprakelijkheidsverzekering voor Particulieren (AVP) af zodat ze verzekerd zijn wanneer ze aansprakelijk worden gesteld voor schade die ze bij een ander hebben veroorzaakt. De aansprakelijkheidsverzekering is een bijzondere verzekering omdat de verzekeraar op twee punten controleert voordat eventueel een schadevergoeding volgt. De eerste controle is of er dekking bestaat, de tweede controle is of er sprake is van aansprakelijkheid.
Voor de eerste controle (de dekking) zijn de verzekeringsvoorwaarden leidend. Daarin staat in welke situaties de verzekeraar de schade wel vergoedt en wanneer niet. Vaak beschrijven de voorwaarden ook specifieke uitsluitingen. Bijvoorbeeld de voorwaarde over opzet, ook wel opzetclausule genoemd, die bepaalt dat er geen dekking bestaat wanneer u iets of iemand opzettelijk schade hebt toegebracht.
Als u dekking heeft, dan bent u er nog niet. De verzekeraar gaat dan toetsen of u ook aansprakelijk bent voor de schade. Dat gebeurt aan de hand van het Burgerlijk Wetboek. Om aansprakelijk te zijn, moet er doorgaans sprake zijn van onrechtmatig gedrag. Bijvoorbeeld nalatigheid of een fout, er zijn regels overtreden of er is teveel risico genomen.
Het is daarbij belangrijk om te beseffen dat gedrag dat leidt tot schade, niet per definitie onrechtmatig is. Gedrag is pas onrechtmatig of onzorgvuldig ‘wanneer de mate van waarschijnlijkheid van schade zo groot is, dat de veroorzaker zich naar maatstaven van zorgvuldigheid van de gedraging had moeten onthouden’. Anders gezegd: wanneer het risico op schade zo groot is, dat de veroorzaker zich uit zorgvuldigheid niet zo had mogen gedragen.
Van onrechtmatig gedrag is geen sprake wanneer zich een ongelukkige samenloop van omstandigheden voordoet. Dit kan het geval zijn wanneer twee of meer op zichzelf onschuldige gebeurtenissen samenkomen, waardoor schade ontstaat en waarbij de veroorzaker geen fout of nalatigheid kan worden verweten. Bijvoorbeeld een misstap, waardoor iemand tegen een tafeltje met glazen wijn valt (zie het eerste voorbeeld). Het gaat bij een ongelukkige samenloop van omstandigheden om situaties waarin de schade het gevolg is van een combinatie van omstandigheden die op zichzelf geen schade zouden veroorzaken. Je zou het pech of een ongelukje kunnen noemen.
Om te kunnen beoordelen of er sprake is van een ongelukkige samenloop van omstandigheden, is het volgende van belang:
- Heeft de veroorzaker een fout gemaakt of is hij nalatig geweest?
- Had de veroorzaker zich uit oogpunt van zorgvuldigheid anders moeten gedragen?
- Was de gebeurtenis zodanig onvoorzienbaar dat geen redelijk persoon de schade had kunnen voorkomen?
- Is de schade veroorzaakt door een combinatie van omstandigheden die op zichzelf niet schadelijk zouden zijn. Is er dus sprake van een samenloop van omstandigheden?
Na deze beoordeling kan het zijn dat er geen aansprakelijkheid kan worden vastgesteld, terwijl u wel het gevoel heeft aansprakelijk te zijn. Er ontstaat dan geen verplichting voor de verzekeraar om de schade van de benadeelde te vergoeden. De verzekeraar voert dan wel verweer tegen de partij die u aansprakelijk stelt.
Let op!
Er zijn verzekeraars die in sommige gevallen wél dekking verlenen voor een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Er wordt dan niet gekeken of u wel of niet aansprakelijk bent. Deze dekking wordt expliciet in de voorwaarden opgenomen (soms onder de noemer ‘vriendendienst’) en is vaak tot een maximaal bedrag verzekerd.
Tips
- U heeft het vast wel eens gezegd of horen zeggen: ‘oh, ik ben goed verzekerd, dat regelen we wel’. Het is beter om geen aansprakelijkheid toe te zeggen aan degene waarvan de spullen zijn beschadigd. Laat deze beoordeling over aan de verzekeraar.
- Controleer bij de aansprakelijkheidsverzekeraar of u dekking heeft voor het behandelen van uw aansprakelijkheidskwestie. Als u geen dekking heeft, dan wordt uw dossier niet verder behandeld en doet een verzekeraar geen uitspraak over uw aansprakelijkheid. Als u wel dekking heeft, maar u bent niet aansprakelijk, dan voert de verzekeraar voor u verweer tegen de persoon die u aansprakelijk stelt.
Meer informatie over dit onderwerp
- Algemene informatie over waar je op kunt letten bij een aansprakelijkheidsverzekering op de website van de Consumentenbond: https://www.consumentenbond.nl/juridisch-advies/andere-onderwerpen/aansprakelijkheidsverzekering
- Algemene informatie over wat een aansprakelijkheidsverzekering is, voor wie en waarom, en wanneer je aansprakelijk bent op de website van het Verbond van Verzekeraars:
Uitspraak Hoge Raad 12 mei 2000: ECLI:NL:PHR:2000:AA5784
Uitspraak Hoge Raad 27 april 2001: ECLI:NL:PHR:2001:AB1338
Artikel 162 Burgerlijk Wetboek Boek 6 (onrechtmatige daad)
De informatie in dit Kennisdocument is bedoeld om u inzicht en achtergrond te geven in de manier waarop Kifid met klachten over een bepaald onderwerp omgaat. Dit kan u helpen bij de voorbereiding van uw eigen zaak. Uiteraard is elke situatie anders. In uw klachtzaak kan een omstandigheid spelen die wij hier niet hebben genoemd.