Kifid: bank mag betaalrekening beëindigen als consument geen US TIN of CLN wil aanvragen

Een Nederlandse consument, geboren in de VS, heeft zich bij Kifid beklaagd over het feit dat RegioBank zijn twee betaalrekeningen wil opzeggen, omdat hij geen Amerikaans fiscaal identificatienummer (US TIN) wil aanvragen. Evenmin wil de man een Certificate of Loss of Nationality (CLN) aanvragen. De Geschillencommissie van Kifid concludeert dat op basis van de geldende wet- en regelgeving de bank van een consument een US TIN, of CLN als alternatief, mag verlangen om haar verplichtingen tegenover de belastingdienst te kunnen nakomen. Wanneer een consument deze informatie niet verstrekt, mag de bank de betaalrekening en de relatie met de consument beëindigen, zo blijkt uit een vandaag gepubliceerde uitspraak. Volgens het Convenant Basisbetaalrekening is de bank in beginsel wel verplicht om aan een consument een basisbetaalrekening te verstrekken. Dat is gebaseerd op Europese regelgeving. In deze specifieke klachtzaak kan de bank zich met succes beroepen op een uitzonderingsgrond. Omdat er een reëel risico is dat deze consument belasting in de VS wil ontduiken, mag de bank een eventuele aanvraag voor een basisbetaalrekening van deze consument onder de huidige omstandigheden weigeren.

Gevolgen van belastingafspraken met VS (FATCA)

In juli 2018 vraagt de consument twee betaalrekeningen aan bij RegioBank, onderdeel van de Volksbank. De man heeft naast de Nederlandse ook de Amerikaanse nationaliteit, omdat hij is geboren in de VS; hij is een zogenoemde accidental American. In het acceptatieproces vraagt de bank de man om het formulier ‘Bepalen belastingstatus Verenigde Staten’ in te vullen en op te sturen. Vanwege een belastingverdrag tussen Nederland en de VS, voortvloeiend uit de Amerikaanse wet FATCA, is de bank verplicht om van haar klanten bij te houden of ze mogelijk belastingplichtig zijn in de VS. Eind 2019 hebben Nederland en de VS afgesproken dat deze rapportageverplichting niet geldt voor bankrekeningen met een saldo tot maximaal 50.000 USD. De man vindt dat de bank de twee betaalrekeningen in stand moet laten zonder dat hij een US TIN of een CLN hoeft te verstrekken. En als dat niet kan, vindt de man dat de bank voor hem een basisbetaalrekening moet openen. De bank is van mening dat zij, wanneer het saldo op de rekeningen de grens van 50.000 USD overschrijdt, de twee betaalrekeningen mag beëindigen omdat de man geen US TIN of CLN heeft verstrekt. En een basisbetaalrekening openen voor deze accidental American kan volgens de bank niet, omdat ook hiervoor de rapportageverplichting geldt. Los daarvan wijst de bank op het recht om een basisbetaalrekening te weigeren wanneer zich het risico voordoet van opzettelijk witwassen en/of belastingontduiking.

Bank mag betaalrekeningen stopzetten

De eerste vraag die de Geschillencommissie in deze klachtzaak moet beantwoorden is: ‘Mag de bank de twee betaalrekeningen en de relatie met deze consument beëindigen?’ Bij het aanvragen van het betaalpakket is de man akkoord gegaan met de daarvoor geldende voorwaarden. Daarin staat onder meer dat de overeenkomst wordt ontbonden als de rekeninghouder het identificatie- en acceptatieproces van de bank niet met goed gevolg doorloopt. De Geschillencommissie concludeert dat de bank verplicht is om van haar klanten bij te houden of ze misschien ook belasting moeten betalen in de VS. Om die reden zal de man aan de bank een US TIN moeten verstrekken of, als alternatief, afstand moeten doen van zijn Amerikaanse nationaliteit met het aanvragen van een CLN. De man wil geen van beide en voor de redenen die hij aanvoert heeft de  de Geschillencommissie begrip. Dat neemt niet weg dat door het uitblijven van een US TIN of CLN het identificatie- en acceptatieproces niet met goed gevolg is doorlopen. Met als gevolg dat de bank de twee betaalrekeningen van deze klant mag beëindigen. Aangezien de man al twee jaar actief gebruik maakt van de betaalrekeningen, vindt de Geschillencommissie het begrijpelijk dat de bank de nog lopende overeenkomst niet zonder meer beëindigt. De bank heeft echter aangegeven dat zij de relatie met de man mag beëindigen omdat hij bewust onjuiste informatie heeft verstrekt. Zo heeft de man in antwoord op de vraag of hij (ook) in een ander land dan Nederland belastingplichtig is ‘Nee’ ingevuld. En hij heeft een kopie van een ingevuld aanvraagformulier voor een US TIN aan de bank verstrekt, terwijl hij de aanvraag feitelijk niet heeft gedaan. De Geschillencommissie oordeelt dat de man beide keren onjuiste informatie heeft verstrekt aan de bank. Om die reden mag de bank de relatie met deze man beëindigen. Daarnaast oordeelt de Geschillencommissie, gegeven de verklaringen van de man, dat het aannemelijk is dat hij geen US TIN of CLN zal aanvragen. Er zijn dus meerdere redenen op grond waarvan de bank de bankrekeningen en de relatie met deze consument mag beëindigen, zo blijkt uit de uitspraak.

Basisbetaalrekening verstrekken verplicht?

De tweede vraag waarover de Geschillencommissie zich moet uitspreken is ‘of de bank verplicht is aan deze consument een basisbetaalrekening te verstrekken’. De man heeft nog geen geen officiële aanvraag voor een basisbetaalrekening gedaan, omdat de lopende twee betaalrekeningen nog in gebruik zijn. De vraag is in die zin nu niet actueel,  maar is dat wel als de bank de relatie met deze man beëindigt. Volgens de Europese regelgeving heeft iedere EU-consument recht op een basisbetaalrekening, uitgezonderd specifieke omstandigheden. Zo mag de bank weigeren een basisbetaalrekening te openen als dit tot gevolg heeft dat de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft) niet kan worden nageleefd. De Geschillencommissie verwijst in dit kader ook naar het besluit (nr. 2020-115390) van de staatssecretaris van Financiën van 23 juni 2020. Daarin staat dat een financiële instelling het openen van een basisbetaalrekening kan weigeren, indien er sprake is van opzettelijk witwassen en/of belastingontduiking. Alleen het ontbreken van een US TIN is geen reden om een basisbetaalrekening te weigeren. In deze klachtzaak is gebleken dat de man niet alleen geen US TIN of CLN wil aanvragen; hij heeft verklaard geen aangifte te willen doen in de VS omdat hij dan belasting moet betalen over de winst op een verkocht woonhuis. Dat brengt de Geschillencommissie tot de conclusie dat het risico op (bewuste) belastingontduiking in dit specifieke geval reëel is. De bank mag daarom in dit specifieke geval weigeren een basisbetaalrekening te openen. En anders dan de man stelt, geldt ook voor een basisbetaalrekening dat de bank een rapportageverplichting heeft. Dus ook voor een basisbetaalrekening zal de consument een US TIN moeten verstrekken of, als alternatief een CLN, zo oordeelt de Geschillencommissie.

Deze uitspraak GC 2020-630 van de consument tegen RegioBank is op verzoek van de consument niet-bindend. Tegen deze uitspraak is geen beroep mogelijk bij Kifid; partijen kunnen het geschil nog wel voorleggen aan de rechter.

Naschrift

Over de zaak in deze Kifid-uitspraak heeft de kort geding rechter zich eind december 2020 uitgesproken. Deze uitspraak van de Rechtbank Midden Nederland met nieuwsbericht is te vinden op rechtspraak.nl.

En vervolgens heeft de rechter in een bodemprocedure over deze zaak uitspraak gedaan op 29 december 2021 en ook deze uitspraak van de Rechtbank Midden Nederland met nieuwsbericht is te vinden op rechtspraak.nl