Kifid: lening afwijzen vanwege type verblijfsvergunning is discriminerend

Een aanvraag voor een energiebespaarlening direct afwijzen vanwege het type verblijfsvergunning is onzorgvuldig. Een geldverstrekker mag een eigen acceptatiebeleid voeren om overkreditering te voorkomen en verhaalrisico voor haarzelf te beperken. Het middel dat de geldverstrekker hiervoor inzet moet wel passend en noodzakelijk zijn. In een vandaag gepubliceerde uitspraak concludeert de Geschillencommissie van Kifid dat de door de geldverstrekker gebruikte voorwaarde ‘een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd’ te grofmazig is. Dit middel is niet passend en het onderscheid is daarom niet gerechtvaardigd. De geldverstrekker heeft indirect gediscrimineerd op basis van nationaliteit.

Een echtpaar, waarvan de ene partner de Nederlandse nationaliteit heeft en de andere partner de Chinese nationaliteit met een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd (type 1), wil de eigen woning verduurzamen. Ze hebben gezamenlijk een hypotheek voor de woning. Bij het Nationaal Warmtefonds dienen zij samen via de website een aanvraag in voor een Energiebespaarlening. Direct na het indienen van de aanvraag krijgen zij via het geautomatiseerde systeem een afwijzing. De geldverstrekker wijst de aanvraag af omdat het echtpaar niet voldoet aan het acceptatiebeleid. Zij verstrekt alleen leningen aan mensen met een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd (type 11, IV en V). Het echtpaar dient nog dezelfde dag een klacht in bij de geldverstrekker. Dit leidt niet tot een oplossing, waarna het echtpaar zich beklaagt bij Kifid. Voor de verduurzaming van hun woning hebben zij inmiddels een geldlening afgesloten bij een andere geldverstrekker.

Onzorgvuldig

Buiten discussie staat dat de geldverstrekker de aanvraag van het echtpaar voor een energiebespaarlening heeft afgewezen vanwege het type verblijfsvergunning van een van de echtelieden. Dat de geldverstrekker voor het toetsen van leningaanvragen gebruikmaakt van een laagdrempelig geautomatiseerd systeem is acceptabel. De Geschillencommissie oordeelt dat wanneer een aanvraag buiten de beslisboom van het geautomatiseerde systeem valt, voor die aanvraag wel een aparte inhoudelijke beoordeling dient plaats te vinden. Een aanvraag enkel en alleen automatisch afwijzen vanwege het type verblijfsvergunning is onzorgvuldig, aldus de Geschillencommissie.

Wel of niet discriminatie?

Het echtpaar stelt dat de geldverstrekker zich schuldig heeft gemaakt aan (indirecte) discriminatie. De geldverstrekker betwist dit. Zij vindt dat zij de vrijheid heeft om een eigen risico-inschatting te maken en zelf haar acceptatiebeleid te bepalen, inclusief de voorwaarde van een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd. De Geschillencommissie gaat daar niet mee. Het is wettelijk verboden om direct of indirect onderscheid te maken op grond van nationaliteit. De Geschillencommissie oordeelt dat de maatstaf ‘type verblijfsvergunning’ leidt tot indirect onderscheid. Onderscheid maken naar ‘type verblijfsvergunning’ betekent in de praktijk dat personen met bepaalde nationaliteiten samen met hun eventuele gezinsleden bijzonder worden geraakt.

Indirect onderscheid

Volgens de wet is het maken van indirect onderscheid toegestaan als er sprake is van een legitiem doel en de hiervoor ingezette middelen passend en noodzakelijk zijn. Het acceptatiebeleid van de geldverstrekker is gericht op het voorkomen van overkreditering, het beperken van haar verhaalrisico en het beschermen van haar bedrijfsbelangen. Deze doelen zijn legitiem volgens de Geschillencommissie. Echter, het middel ‘onderscheid maken op basis van type verblijfsvergunning’ is niet passend, zo blijkt uit de uitspraak. De voorwaarde dat een aanvrager van een lening een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd moet hebben, is te grofmazig om bedrijfsrisico’s te beperken. Het acceptatiebeleid van de geldverstrekker heeft onder meer tot gevolg dat een aanvraag voor een energiebespaarlening door een echtpaar dat bestaat uit een Nederlandse partner en een buitenlandse partner wordt afgewezen als de buitenlandse partner geen vergunning voor onbepaalde tijd heeft. Het acceptatiebeleid gaat voorbij aan het feit dat beide echtelieden een vast inkomen hebben. Evenmin is gekeken naar de hoogte van het inkomen. Bovendien heeft het echtpaar een gezamenlijke hypotheek, waardoor het risico van vertrek en verhaal minder is. De Geschillencommissie concludeert dat niet op voorhand kan worden aangenomen dat het risico dat het echtpaar haar betalingsverplichtingen niet kan voldoen mede afhangt van het type verblijfsvergunning. Met het afwijzen van de leningaanvraag vanwege het type verblijfsvergunning heeft de geldverstrekker een verboden indirect onderscheid gemaakt naar nationaliteit.

Schade nader te bepalen

De geldverstrekker heeft de aanvraag voor de energiebespaarlening onterecht afgewezen. Voor zover het echtpaar financiële schade heeft geleden, komt die voor vergoeding in aanmerking. De Geschillencommissie concludeert dat het schadebedrag door het echtpaar onvoldoende is onderbouwd en onvoldoende inzichtelijk is gemaakt. Om die reden geeft de Geschillencommissie het echtpaar en de geldverstrekker enige weken om in onderling overleg afspraken te maken over een schadevergoeding. Lukt dit niet, dan zal de Geschillencommissie op basis van nader te ontvangen informatie van beide partijen alsnog uitspraak doen over de schadevergoeding.

De tussenuitspraak GC 2021-0907A in deze klacht van twee consumenten tegen het Nationaal Warmtefonds is bindend.