Kifid KennisOntslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid
Geplaatst op
24 juli 2020De situatie
U heeft samen met uw partner een hypotheek en u gaat uit elkaar. U heeft bij de geldverstrekker een verzoek ingediend voor ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid: u wilt niet langer voor de geldlening aansprakelijk zijn omdat u zelf een woning wilt aankopen of omdat u niet nog jaren het risico wilt lopen door de bank te worden aangesproken. De bank weigert echter om aan dit ontslag mee te werken en de hypotheek op één naam te zetten. U wilt weten wat u hiertegen kunt ondernemen.
De algemene regel
In het algemeen geldt dat een bank niet verplicht is om ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid te verlenen: een bank bepaalt zelf onder welke condities zij geld wil uitlenen. De bank heeft zich daarbij te houden aan de zorgplicht en de regels van verantwoorde kredietverstrekking: de achterblijvende partner moet de lasten kunnen dragen. De achterblijvende partner moet de lening van degene die wordt ontslagen uit de hoofdelijke aansprakelijkheid kunnen overnemen. Anderzijds heeft de bank zich ook te houden aan de eisen van redelijkheid en billijkheid die in de wet zijn verankerd: er kunnen zich situaties voordoen waarbij de weigering van de bank onaanvaardbaar is.
Twee voorbeelden
Een vrouw en haar partner hebben een hypotheek van een miljoen euro afgesloten waarvoor ze beiden hoofdelijk aansprakelijk zijn. Maar de relatie sneuvelt. Het inkomen van de vrouw bestaat uit een WAO-uitkering en bedraagt 20.000 euro per jaar, dat van haar in het huis achterblijvende partner het zesvoudige. Toch wil de bank de vrouw niet ontslaan uit de hoofdelijke aansprakelijkheid. Volgens de bank is het inkomen van de partner namelijk ontoereikend gezien de (aangescherpte) normen van de Gedragscode Hypothecaire Financieringen en het verslechterde inkomen van de partner.
De vrouw beklaagt zich hierover bij Kifid. Zij stelt dat de bank überhaupt een veel te hoge lening heeft verstrekt en dat zij niet voldoende is geïnformeerd over de opzet van de financiering. Maar volgens de Geschillencommissie had zij daarin ook zelf een verantwoordelijkheid. Toen zij ten tijde van het ondertekenen van de offerte niet begreep wat het begrip hoofdelijke aansprakelijkheid inhield had ze daarover vragen moeten stellen. Ook stelt de Geschillencommissie dat de bank op basis van wet- en regelgeving en de financiële en persoonlijke situatie van alle partijen moet beoordelen of ontslag uit de hoofdelijkheid mogelijk en verantwoord is. In dit geval vindt de Geschillencommissie de beslissing van de bank niet onaanvaardbaar. (GC 2018-141)
Een man en een vrouw gaan scheiden. In het echtscheidingsconvenant is bepaald dat de man met de kinderen in de woning zal blijven. Er wordt niet direct een verzoek tot ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid ingediend bij de bank. Pas wanneer de vrouw in de schuldsanering terechtkomt, ontdekt haar bewindvoerder dat zij nog steeds aansprakelijk is voor de geldlening. De bewindvoerder ziet twee opties: de woning wordt verkocht óf de lening komt enkel op naam van de man te staan. De bank wijst het verzoek voor ontslag echter af: de man kan de lasten volgens de geldende normen niet alleen dragen.
De zaak komt bij de Geschillencommissie van Kifid. Die stelt voorop dat de bank niet verplicht is om aan ontslag mee te werken. Maar de Geschillencommissie oordeelt vervolgens dat de bank in dit geval geen goede afweging heeft gemaakt en verwijst daarbij naar de eisen van redelijkheid en billijkheid. De Geschillencommissie vindt een belangenafweging op zijn plaats. De man en zijn ex-echtgenote hebben twee (minderjarige) kinderen die beide kampen met psychische problemen en daarom zijn gebaat bij stabiliteit. Het belang aan de klantkant is dus zeer groot. Het belang aan de kant van de bank lijkt in dit geval minder groot, vooral omdat de positie van de bank in dit specifieke geval niet verslechtert. Omdat de vrouw in de schuldsanering zit valt er bij haar immers niets te halen. Ook een eventuele restschuld na verkoop, is volgens de regels van de schuldsanering niet op haar te verhalen. In dit bijzondere geval oordeelt de Geschillencommissie van Kifid dat de bank geen belang heeft bij het weigeren van de lening aan de man. Wel stelt de Geschillencommissie twee voorwaarden: de man moet de termijnbetalingen blijven voldoen én hij moet de woning goed onderhouden zodat de bank bij een eventuele gedwongen verkoop in de toekomst, kan rekenen op een redelijke opbrengst. (GC 2018-394)
Uitleg
Na een scheiding of relatiebreuk zal de uit de woning vertrekkende partner vaak ontslagen willen worden uit de hoofdelijke aansprakelijkheid van de hypotheek. Anders gezegd: de hypotheek moet op één naam worden gezet. Ook wanneer de achterblijvende partner in de praktijk de maandlasten betaalt, zou de vertrekkende partner zonder zo’n ontslag immers aansprakelijk blijven voor de gehele hypothecaire lening. Die aansprakelijkheid heeft twee nadelen. Het beïnvloedt de leencapaciteit en maakt het dus lastig om zelf een ander huis te kopen. Daarnaast is er het risico om door de bank te worden aangesproken wanneer de ex-partner verzuimt de maandbetalingen te voldoen.
Voor een geldverstrekker is het zekerder om een lening op twee personen te kunnen verhalen dan op één. Wanneer de geldverstrekker een van de partners ontslaat uit de hoofdelijke aansprakelijkheid, kan de bank feitelijk de schuld nog maar op een persoon verhalen. Daarom zal een geldverstrekker een verzoek altijd zorgvuldig beoordelen met het oog op terugbetaling. De geldverstrekker is verplicht de lening te toetsen aan de geldende normen. Dat kunnen andere normen zijn dan die van toen de hypotheek werd afgesloten. Over het algemeen zijn de leennormen de laatste jaren strenger geworden. Wel hebben geldverstrekkers de mogelijkheid om van de normen af te wijken, maar dit zullen zij alleen doen wanneer die afwijking te verantwoorden is: bijvoorbeeld wanneer er zeer goede perspectieven zijn.
De geldverstrekker moet ook rekening houden met uw belangen. De eisen van de redelijkheid en de billijkheid die in het Burgerlijk Wetboek zijn vastgelegd, vereisen dat. De Geschillencommissie kan op basis daarvan oordelen dat de weigering van de bank onaanvaardbaar is. Maar dat is niet snel het geval. Er moeten aan uw kant dan wel zwaarwegende belangen spelen. In het laatst genoemde voorbeeld is zo’n bijzondere situatie aan de orde.
In veel zaken speelt het echtscheidingsconvenant een rol. Wat u en uw ex-partner daarin afspreken heeft echter geen consequenties voor de geldverstrekker. De geldverstrekker is immers geen partij bij het convenant. U kunt alleen uw partner op deze afspraken aanspreken. Ook wanneer in een gerechtelijke procedure tussen de twee ex-partners de rechter beslist dat de hypotheek op naam van de achterblijvende partner moet komen, betekent dat nog niet dat de bank daaraan medewerking hoeft te verlenen.
Soms beklaagt een klant zich bij Kifid door te stellen dat het hem of haar helemaal niet duidelijk was wat hoofdelijke aansprakelijkheid inhield. Er bestaat echter ook een eigen verantwoordelijkheid: u moet zichzelf informeren voordat u een handtekening zet.
Is er voor de Geschillencommissie onvoldoende juridische grond om uw claim te kunnen toewijzen in een uitspraak? Dan kan Kifid proberen uw klacht op te lossen door bemiddeling.
Tip
Heeft u een woning met Nationale Hypotheek Garantie (NHG) dan is de situatie vaak anders. U kunt dan in geval van een (net) ontoereikend inkomen een beroep doen op de zogenoemde ‘haircutregeling’. Er wordt dan onder bepaalde voorwaarden een eenmalige deelaflossing gedaan om woningbehoud mogelijk te maken.
Meer over dit onderwerp
De AFM kan zich situaties voorstellen waarin het wenselijk is dat er (in beperkte mate) van de normen wordt afgeweken bij echtscheiding of relatiebreuk van twee personen die gezamenlijk een hypotheek hebben afgesloten. Omdat u al een hypotheek hebt, mag de bank een soepeler toetsing gebruiken dan bij iemand die voor het eerst een huis gaat kopen. De maandlasten moeten echter wel aantoonbaar betaalbaar zijn.
De informatie in dit Kennisdocument is bedoeld om u inzicht en achtergrond te geven in de manier waarop Kifid met klachten over een bepaald onderwerp omgaat. Dit kan u helpen bij de voorbereiding van uw eigen zaak. Uiteraard is elke situatie anders. In uw klachtzaak kan een omstandigheid spelen die wij hier niet hebben genoemd.
